Harmen van Liemt - 4 - Tijd en Klank

Op Crossing Border worden de wetten van de tijd herschreven. Tijd rekt zich uit, trekt samen, lost op en schept een ruimte die zich onttrekt aan logica. Hier kun je de klok vergeten, je telefoon diep in je zak stoppen. Een minuut kan een uur zijn, een dag een ogenblik, een seconde een eeuwigheid. Het ene moment lijk ik net gearriveerd, het volgende zwerf ik hier al eeuwen rond. Wij, de Chronicles-sekte, zoals ik ons inmiddels gekscherend noem, hebben hier onze eigen versie van tijd gevonden. Tijd is niet langer een meting, maar een plek die zich opent, een wereld waarin verhalen op adem komen.

In deze tijdloze ruimte raken we elkaar langzaam aan, zoals draden die elkaar weven tot een patroon. Door gesprekken over performances, over ons schrijfritme, over vegan of vlees aan tafel en zelfs over deadlines die aan ons voorbijglijden, worden onze stemmen onlosmakelijk met elkaar verbonden. Elk verhaal dat we schrijven, elke observatie die we delen, is een draad die de ruimte vult en ons dichter naar elkaar toetrekt. Maar gisteren ontdekte ik een laag die dieper gaat dan de tijd van woorden.

In duo’s betraden we het podium. Ik met Oana, onze stukken en vertalingen in de hand, terwijl de zaal in stilte wachtte. Ik lees mijn eerste indrukken van het festival voor, zinnen die nu een eigen leven lijken te leiden. Mijn stem zoekt soms naar het ritme, struikelt over een woord, maar zodra ik eindig en de stilte zich weer vult, lijkt de tijd opnieuw van geen betekenis. Ik neem plaats en kijk naar Oana, die hetzelfde stuk in het Roemeens voordraagt. Haar gezicht zie ik niet, maar haar stem vult de ruimte – ónze ruimte. Het is een stem die de klanken van de tijd zingt, een ritme dat ons op een andere manier laat luisteren.

Oana, die ik de afgelopen dagen leerde kennen als rustig en bedachtzaam, blijkt een energie uit te stralen die zonder woorden voelbaar is. Ze laat het Roemeens door de ruimte golven, vangt met iedere klank een deel van het publiek en doet hen met een eenvoud verstommen. Dit moment maakt duidelijk dat het niet alleen de inhoud is die overkomt; het is de kracht van de klank, het ongrijpbare ritme dat niet in woorden past, maar dat verbonden is met onze gedeelde, tijdloze ruimte.

Hetzelfde geldt voor de andere Chronicles-pelgrims. Hun teksten had ik al gelezen, hun woorden hadden op papier een duidelijke stem. Maar toen zij hun werk hardop voordroegen, leerde ik hen kennen voorbij die woorden. Sommigen keken naar hun blaadje, anderen lieten hun blik door de zaal dwalen. Er was een zekere zelfverzekerdheid, of juist een trilling in hun stem, een lichtheid in hun ogen die woorden alleen niet kunnen tonen. De voordracht onthulde een nieuwe laag. Woorden, besefte ik, laten slechts een schaduw zien van iemand. Klank geeft die schaduw een lichaam.

En dan, voor ik het goed en wel besef, zit de laatste dag van het festival erop. In de trein naar huis vult de coupé zich weer met de alledaagse gang van zaken, met klokken die hun regelmaat opeisen. Het voelt alsof ik uit een droom stap, waarin tijd geen rol speelde, waarin geluid en verhalen vrij konden bewegen. In de wakkere wereld waar ik nu naar terugkeer, bestaan vaste uren en volle agenda’s, maar iets van die droom blijft bij me hangen – een herinnering aan hoe stemmen hun eigen ritme vonden en hoe we elkaar even zonder woorden verstonden.