Harmen van Liemt - 3 - Het Verleden

Gisteren iets te diep in het gin-tonic-glas gekeken, stel ik me deze ochtend voor hoe de oude schrijvers – types als Gerard Reve en Jan Wolkers – hun katers verbloemden met een waas van rook en door nog meer whisky te drinken. Voor zich een uitgestrekt landschap van inspiratie, gevuld met de schatten die hun schrijversleven hen had gebracht: zakken vol royalties en een uitzicht op een tuin die zo uit Eden zelf leek te komen. En hier zit ik dan, met een verse koffievlek op mijn trui, starend naar de betonnen jungle van Den Haag, waar het dichtste groen het stadspark is en inspiratie net zo zeldzaam als een gratis parkeerplek.

Toch vond ik gisteren in het hart van de stad inspiratie tijdens de International Poetry Night, in een zaal zo chic dat het een verloren set van The Crown leek. Op het podium de Britse performer Vanessa Kisuule, nonchalant haar lipstick bijwerkend voordat ze begon. Ze stond er zonder enige haast, en toen ze sprak, leek de ruimte warmer te worden. Haar woorden rolden van het podium af met een scherp randje en een onderliggende glimlach, alsof ze ons allemaal een geheim toevertrouwde.

Terwijl ze sprak over vrijheid en eenzaamheid, voelde poëzie ineens toegankelijk, en was de stadsschouwburg een toevluchtsoord, waar de dagelijkse drukte stilviel. Vanessa’s woorden waren menselijk, dichtbij, kwetsbaar, en krachtig tegelijk. Niet zoals de verheven schrijvers van vroeger, die hun publiek besprenkelden met wijsheden van een afstand – nee, haar poëzie voelde niet als iets alleen voor verlichte geesten, maar juist voor iedereen die zich soms verloren voelt in de dagelijkse chaos.

Eerder die avond was ik bij De Duyns Salon – Cherry, Don en Django Duyns, een familie met variété in het bloed. Eén blik, en je wist dat ze bij elkaar hoorden: een lijn van generaties waarin magie, kracht en showbloed elkaar vonden. Ze stonden op het podium alsof ze nergens anders thuishoorden, en wij mochten meeluisteren bij een familiefeest. Toen Cherry, de patriarch, begon te spreken over hoe het verleden doorwerkt in het heden – over de oorlog en zijn Duitse wortels – kon je een speld horen vallen. Iedereen hield de adem in, volledig gegrepen door de geladen verhalen en de diepe verbinding tussen vroeger en nu. Totdat…

Klik. Tik. Tik-tik. Naast me, in het schemerlicht, zat een man met een analoge camera – zo’n apparaat dat al twintig jaar over datum is maar met elk shot de aandacht naar zich toe trekt. Klik. Tik.

De hele zaal werd als door een tijdmachine teruggeflitst naar de jaren ’80, en het ritme van de voorstelling haperde. Ironisch genoeg eiste dit oude relikwie uit een ander tijdperk net zo nadrukkelijk zijn plaats op als de verhalen die de Duyns zelf vertelden, alsof het verleden zich met alle kracht in het heden probeerde vast te klampen.

Misschien zat daar wel een onverwachte les in: niet alles uit het verleden verdient een podium in het nu. Mooie herinneringen en verhalen hebben hun plek, maar niet alles hoeft terug te keren.

Inspiratie hoeft niet uit rook en whisky te komen, uit grote schrijvers en romantische katers. Soms ligt het simpelweg in wat we nu hebben, om ons heen, in de ruimte die ontstaat als we een stukje van het verleden durven loslaten.